Op het schoolplein begroet Helmie alle leerlingen met een lach. “Goedemorgen, wat fijn om jullie te zien.” Na een welverdiende vakantie gaat de schoolweek weer van start. Kinderen druppelen het schoolgebouw in Wamel binnen. Leerlingen van basisschool De Laak én leerlingen van speciaal onderwijs De Kom, want door een unieke samenwerking gaan zij hier samen naar school.
Helmie van Teeffelen is intern begeleider bij basisschool De Laak en vertelt samen met Anne-Marie, Marian en Wencke meer over de samenwerking. “Mensen zeggen wel eens dat we een verborgen parel zijn. Dat vind ik jammer. We moeten die parel laten zien en laten schitteren.” Anne-Marie Wijffels is locatieleider speciaal onderwijs van De Kom en benoemt hoe belangrijk het is om hun samenwerking meer bekendheid te geven.”
Initiatief voor unieke samenwerking
We gaan even terug in de tijd. Naar hoe de samenwerking zo’n 16 jaar geleden begon. Marian van Oijen, nu intern begeleider voor leerlingen van De Kom, werkte toen als leerkracht bij De Kom in Druten. “De twee directeuren waren man en vrouw. De Laak had ruimte over en De Kom had ruimtegebrek. Zij hebben toen samen bedacht dat dit een oplossing zou kunnen zijn en het initiatief genomen. De Kom kreeg twee klaslokalen in De Laak. De directeuren waren allebei maatschappelijk betrokken mensen dus het paste bij hun mensbeeld om dit te doen. We voelden ons als leerlingen en medewerkers van De Kom welkom. De directeuren speelden daar een grote rol in en dat is nog steeds zo. Anne-Marie en Wencke brengen dingen onder de aandacht, faciliteren en zijn de spilfiguren.”
Helmie vult Marian aan. “Jullie voelden je welkom, maar er was ook weerstand van ouders van De Laak. Zij moesten wennen aan het idee en hadden vragen over het onderwijs voor hun kinderen. Soms zien mensen beren op de weg die er niet hoeven te zijn.” Marian beaamt dit. “Daarom is klein beginnen een goed startpunt. Start met wat wél kan en kijk daarna verder. Wij begonnen 16 jaar geleden met het sociale aspect, met gezamenlijke voorstellingen en vieringen. Het allermooiste was dat het kon, ondanks alle moeilijkheden waar we tegenaan liepen.”
Van integratie naar inclusie
Wencke Muskens is directeur van basisschool De Laak. Toen zij drie jaar geleden op De Laak kwam, liep de samenwerking al jaren. “Het is mooi om te zien dat teamleden voor elkaar en voor een inclusieve werkwijze openstaan. Zij voelen de urgentie, want het onderwijs verandert. Ze willen niet meer twee scholen onder één dak zijn, maar veel meer samen doen. We hebben een werkgroep integratie met teamleden van De Kom en De Laak. Zij bekijken waar we nog meer kunnen integreren. Voorheen keken we vooral naar vieringen en activiteiten als buitenspelen en maatjes lezen. Nu maken we de slag naar samenwerken in ons onderwijs. We werken aan gezamenlijke doelen en ambities voor ons onderwijs en kijken naar leerkrachtgedrag.”
Helmie knikt bevestigend. “Welk gedrag laten leerkrachten van De Laak zien en welk gedrag zien we bij leerkrachten van De Kom? We gaan bij elkaar op bezoek om van elkaar te leren. Op die manier krijgen we inzicht in hoe we ons leerkrachtgedrag kunnen veranderen, zodat leerlingen van De Kom les kunnen volgen bij De Laak en andersom.” Wencke vertelt dat dat de stip op de horizon is: dat álle leerlingen en medewerkers zich onderdeel voelen van De Laak. “Het maakt dan niet uit of je leerling of leerkracht in klaslokaal a of klaslokaal b bent. Iedereen hoort bij één en dezelfde school.”
Anne-Marie benadrukt dat die stip op de horizon belangrijk is. “Ons doel is dat we van integratie naar inclusie gaan. Dat we dingen écht samen doen en in praktijk één school zijn. Daarbij is het voor ons de uitdaging om buiten de bestaande systemen te denken. Soms moet je iets nieuws creëren om het onderwijs inclusiever te maken. Ik denk bijvoorbeeld aan het buitenspelen. Nu spelen de leerlingen van De Laak en De Kom door diverse redenen nog niet alle momenten samen buiten. We kunnen een rustig schoolplein en een drukker schoolplein maken, waar leerlingen van beide scholen altijd samen kunnen spelen. Pas dan werken we echt aan inclusie.”
Positief voor leerlingen van beide scholen
Het is duidelijk dat Anne-Marie, Helmie, Marian en Wencke samen met collega’s enthousiast en vol ambitie werken aan inclusiever onderwijs. Een antwoord op de vraag welke positieve aspecten dit voor leerlingen van beide scholen met zich meebrengt, is dan ook snel gegeven. “Leerlingen van De Kom doen mee met lessen bij De Laak en werken op die manier o.a. aan hun zelfstandigheid. En sinds dit schooljaar werken we ook andersom. Een leerling van De Laak heeft veel behoefte aan handelend bezig zijn. Het rekenen op papier lukt niet. De Kom heeft een methode voor rekenen waarbij je enkel handelend bezig bent en dat is voor deze leerling een uitkomst.”
Het volgen van lessen bij elkaar is niet het enige positieve aspect. “Leerlingen van De Laak zien dat er ook kinderen zijn die op een andere manier leren, een handicap hebben of er net even anders uitzien. Ze leren zich al jong te verplaatsen in deze kinderen. En zwakkere leerlingen doet het goed om maatje te zijn van een leerling van De Kom. Ze ontwikkelen hun eigenwaarde omdat ze ontdekken: ‘Ik kan het!’. Voor leerlingen van De Kom geldt dat ze bij De Laak ander voorbeeldgedrag zien dan in het speciaal onderwijs. Dat is positief. Dit sociale aspect heeft een belangrijke meerwaarde. We vinden het mooi dat leerlingen elkaar kunnen ontmoeten en dat er zelfs vriendschappen ontstaan tussen leerlingen van beide scholen.”
Wencke besluit met mooie woorden en nodigt geïnteresseerden uit een kijkje te komen nemen in Wamel. “Wij mogen ons best realiseren dat wat we hier doen écht heel mooi is. Het laat zien hoe je bezig kunt zijn met inclusief onderwijs op een manier die past bij je school. Tegen anderen zou ik dan ook zeggen: kom maar kijken!”
Naar inclusief onderwijs