We hebben binnen samenwerkingsverband Stromenland de route naar inclusief onderwijs ingezet. Ons uitgangspunt is dat kinderen zoveel mogelijk naar het reguliere onderwijs gaan. Daarom zorgen we voor goede basisondersteuning op de reguliere scholen, tijdige en deskundige inzet van extra ondersteuning en het tijdig betrekken van jeugdhulp. We ontwikkelen met elkaar initiatieven die ervoor zorgen dat er in het regulier onderwijs meer mogelijkheden ontstaan voor leerlingen met ondersteuningsbehoefte. We willen dat diversiteit in de scholen normaal is en dat ieder kind op eigen niveau kan leren en zich kan ontwikkelen. Heeft een leerling (tijdelijk) meer ondersteuning nodig dan binnen het reguliere onderwijs mogelijk is? Dan kan de leerling naar een school voor speciaal (basis)onderwijs. Het uitgangspunt is dat dit, waar mogelijk, tijdelijk is, en gericht op de terugkeer naar het reguliere onderwijs.
“In Nijmegen-Noord werken De Windroos en Het Talent intensief samen om leerlingen vanuit het speciaal basisonderwijs terug te plaatsen in regulier onderwijs”
Buiten is het grijs, met veel wind en af en toe een flinke bui. Binnen valt het oog direct op een hoge en kleurrijke wand in de ontvangsthal. Al die kleuren weerspiegelen het onderwijsconcept van basisschool Het Talent, dat uitgaat van de verschillen tussen kinderen en recht doet aan ieder kind. De school werkt intensief samen met goede buur de Windroos, een school voor speciaal basisonderwijs. Carla, Dirk en Ellis vertellen over de hechte samenwerking. “We voelen ons er samen verantwoordelijkheid voor dat zoveel mogelijk kinderen in de eigen wijk naar school kunnen gaan.”
“We willen kinderen in de eigen omgeving onderwijs en zorg bieden. In Nijmegen betekent dit dat kinderen in hun eigen stadsdeel naar school kunnen gaan. Dat is de uitdaging waar we voor staan. We kunnen stappen zetten als we dát voor ogen houden en op die manier naar kinderen kijken. Het is belangrijk dat scholen voor regulier en speciaal basisonderwijs goed met elkaar samenwerken en expertise delen. Als school voor speciaal basisonderwijs kunnen wij bijvoorbeeld ondersteuning bieden als reguliere scholen specifieke vragen hebben.” Het is Dirk Verwijst die direct met de deur in huis valt en uitlegt waarom de samenwerking tussen De Windroos en Het Talent zo goed past bij inclusief denken in het onderwijs. Als directeur van speciaal basisonderwijs de Windroos is hij betrokken bij de terugplaatsing van leerlingen uit het speciaal basisonderwijs naar het regulier onderwijs.
Kansen gunnen
Ellis Brouwer is locatieleider bij De Windroos en vertelt over de aanleiding om leerlingen terug te plaatsen. “Je wilt kinderen een zo kansrijk mogelijke leeromgeving bieden. Ruim twee jaar geleden hadden wij meerdere leerlingen die door hun gedrag of een kwetsbare thuissituatie bij ons op school zaten, maar die qua leerstof wel naar een reguliere school konden. Voor deze leerlingen was de setting in het speciaal basisonderwijs fijn, maar je doet ze ook een stuk tekort. Bij ons op school zitten leerlingen toch in een beperktere setting en dat is niet passend als een leerling het niveau op een reguliere basisschool aankan. Door een leerling mee te laten draaien op een reguliere school, vergroot je de kansen en komt deze leerling uiteindelijk dichter bij succesvol meedraaien in de samenleving. We zijn ons gaan oriënteren: wat hebben deze kinderen nodig om op een reguliere school mee te draaien. We zijn al snel met Het Talent gaan praten.”
Carla van den Bosch is directeur van basisschool Het Talent en vult Ellis aan. “Vanuit onze visie is het voor ons geen verrassing om kinderen met een speciale behoefte een plek te bieden. Het Talent heeft altijd open gestaan voor leerlingen waarbij het niet vanzelfsprekend is dat zij naar een reguliere basisschool in de wijk gaan. Iedere leerling volgt bij ons zijn eigen leerroute. We hebben bijvoorbeeld een leerling met het syndroom van Down en een leerling die blind is. De instelling van ons team is: als een kind naar een reguliere basisschool kan, moeten we het een plek bieden. Waar het vooral om gaat, is dat je leerkrachten de juiste ondersteuning biedt om de terugplaatsing te laten slagen. Als ze vragen hebben, moeten ze die aan iemand kunnen stellen en er moet begeleiding zijn als dat nodig is.”
Samen ontdekken
Ellis vertelt verder. “We zijn met elkaar op ontdekkingsreis gegaan. We hadden op dat moment één casus van een leerling die de overstap kon maken. We zijn in gesprek gegaan met de leerling en ouders. We hebben gekeken wat we de leerling op dat moment boden in het speciaal basisonderwijs. Het was belangrijk om te bekijken wat het regulier onderwijs verwachtte van de leerling. Wat daarin met name opviel, was zelfstandigheid. Waar wij als speciaal basisonderwijs dingen samen met leerlingen doen en hen niet zo snel loslaten, verwacht het reguliere onderwijs een bepaalde mate van zelfstandigheid. Daar moesten we met deze leerling mee aan de slag. Zo hebben we steeds heel concreet bekeken wat een leerling nodig had om de overstap te kunnen maken en hoe we het beste konden begeleiden. Ook hebben we steeds gekeken wat de leerkracht van Het Talent zelf kon doen en wat vanuit ons nodig was om op didactisch of pedagogisch vlak de juiste keuze te maken. Inmiddels hebben we samen geconcludeerd dat elke leerling zijn eigen proces heeft in de terugplaatsing.”
Carla knikt bevestigend. “Dat is echt bij ieder kind anders. Daarom formuleren we per leerling een hulpvraag. Omdat we vooraf uitgebreid gesprekken hebben, verwachten we vaak al dat een leerling op pedagogisch gebied een match heeft. Al houden we daar goed de vinger aan de pols door met de leerling in gesprek te gaan en te vragen hoe het gaat. Ellis en haar collega’s blijven intensief meekijken naar didactiek. Zij blijven soms nog lang verantwoordelijkheid voor didactische keuzes. We moeten keuzes maken over leerstofaanbod waar we de expertise van de leerkracht uit het speciaal basisonderwijs bij nodig hebben. Dat is heel relevant en dat maatwerk heb je echt nodig. Niet alleen voor het kind, maar ook voor de leerkracht. Het heeft in beide gevallen een positief effect. Het geeft de leerling vertrouwen dat het gaat lukken en de leerkracht voelt zich gesteund.”
Maatwerk leveren
Dirk vat de woorden van Ellis en Carla krachtig samen. “Het is écht nodig dat je leerkrachten meeneemt en goed opleidt. Dat je ze de juiste handvatten geeft. De kracht van deze samenwerking is dat jullie als speciaal en regulier basisonderwijs samen optrekken en bekijken wat de goede aanpak is. Jullie staan open voor elkaars leerlingen. Durven met een brede blik vragen te stellen en leveren maatwerk.”
Tekst: Marleen Ceelen in opdracht van Zuiver C