Naar inclusief onderwijs
We hebben binnen samenwerkingsverband Stromenland de route naar inclusief onderwijs ingezet. Ons uitgangspunt is dat kinderen zoveel mogelijk naar het reguliere onderwijs gaan. Daarom zorgen we voor goede basisondersteuning op de reguliere scholen, tijdige en deskundige inzet van extra ondersteuning en het tijdig betrekken van jeugdhulp. We ontwikkelen met elkaar initiatieven die ervoor zorgen dat er in het regulier onderwijs meer mogelijkheden ontstaan voor leerlingen met ondersteuningsbehoefte. We willen dat diversiteit in de scholen normaal is en dat ieder kind op eigen niveau kan leren en zich kan ontwikkelen. Heeft een leerling (tijdelijk) meer ondersteuning nodig dan binnen het reguliere onderwijs mogelijk is? Dan kan de leerling naar een school voor speciaal (basis)onderwijs. Het uitgangspunt is dat dit, waar mogelijk, tijdelijk is, en gericht op de terugkeer naar het reguliere onderwijs.
“In Land van Cuijk kunnen door verbrede toelating en tijdelijke plaatsing bij speciaal basisonderwijs de Wingerd meer kinderen in de eigen regio naar school”
Het is rustig op het schoolplein en in de gangen van school voor speciaal basisonderwijs de Wingerd in Cuijk. De leerlingen zitten na de middagpauze net weer op hun plekje in de klas. In de bibliotheek vol kleurrijke boeken krijgen enkele kleuters taalles. Aan tafel zitten Rob en Dennis om meer te vertellen over de verbrede toelating en tijdelijke plaatsing op de Wingerd.
“In de gemeente Land van Cuijk streven we ernaar geen kind Land van Cuijk uit te laten gaan. Sommige leerlingen hebben (tijdelijk) meer ondersteuning nodig dan binnen regulier onderwijs mogelijk is. In onze regio hebben we geen speciaal onderwijs. Met de verbrede toelating en tijdelijke plaatsing op de Wingerd, kunnen leerlingen die voorheen naar speciaal onderwijs buiten onze regio gingen toch binnen de regio naar school. Dat is de grootste slag naar inclusiever onderwijs die wij nu hebben gemaakt.” Het is Dennis Driessen die direct met de deur in huis valt. Hij werkt als schoolcontactpersoon voor samenwerkingsverband Stromenland veel samen met Rob.
Intensieve vorm van onderwijs
Rob Lamers is directeur van de Wingerd en vertelt meer over de school. “Wij zijn een school voor speciaal basisonderwijs. Onze leerlingen krijgen een intensievere vorm van onderwijs dan leerlingen op een reguliere basisschool. Ze krijgen de extra aandacht en ondersteuning die ze nodig hebben bij het leren en hun ontwikkeling. Sinds een aantal jaar werken we met verbrede toelating. Dit betekent dat we nu ook onderwijs verzorgen aan leerlingen die écht flink meer ondersteuningsbehoefte hebben. Vorig schooljaar veranderde de werkwijze en kwam dit in een stroomversnelling. Voorheen was de blik snel gericht op speciaal onderwijs. Zij kregen het dossier van een leerling eerst te zien en daarna volgden wij. Nu is de route andersom. Alleen als wij een leerling niet de juiste ondersteuning kunnen bieden bij ons op school, komt speciaal onderwijs in beeld. De consequentie is dat wij de grenzen van onze ondersteuning opzoeken: wat kunnen wij een leerling zelf bieden. Wat kunnen wij een leerling bieden met hulp van anderen. En wat kan niet. Ook daar moet je eerlijk over zijn.”
Samenwerken met korte lijnen
Dennis vertelt verder. “Door onze gesprekken op scholen, hebben we als samenwerkingsverband helder in beeld welke leerlingen vastlopen in regulier onderwijs. Als schoolcontactpersoon zijn mijn collega’s en ik dus in een vroeg stadium betrokken en hebben we de mogelijkheden bij de Wingerd natuurlijk in ons achterhoofd. Ik denk dan vooral aan leerlingen die vastlopen in de midden- en bovenbouw. Leerlingen waarvoor tijdelijk een andere vorm van onderwijs nodig of passend is. Want ons streven blijft dat de plaatsing op speciaal basisonderwijs tijdelijk is en gericht op terugkeer naar regulier onderwijs.”
Rob vertelt hoe de samenwerking er in de dagelijkse praktijk uitziet. “Dennis en ik werken in hetzelfde gebouw. Meestal loopt Dennis binnen en dan schetst hij kort de situatie van een leerling waar hij of een collega bij betrokken is. Ik geef meestal dezelfde reactie: Het lijkt me goed om eens een gesprek te plannen. Als we na zo’n gesprek de situatie beter in beeld hebben en denken dat het kansrijk is bij ons op school, dan zitten we snel met ouders en andere betrokkenen om tafel om verdere stappen te zetten.” Dennis vult Rob aan. “Ook dan blijft het samenwerkingsverband in beeld voor de toelaatbaarheidsverklaring.”
Elke leerling een kans bieden
Rob vertelt dat Dennis vanaf het eerste moment helder was. “Mooi dat jullie dit willen doen, maar je krijgt er geen voorbeeldleerling bij. Voor ons staat voorop dat wij elke leerling een kans willen bieden. Wij keuren gedrag van een leerling af, niet de leerling zelf.” Dennis vult Rob aan. “Jullie kracht is dat jullie kennis en expertise hebben ontwikkeld op zowel gedrag als moeilijk leren. Daardoor kunnen jullie leerlingen met diverse ondersteuningsvragen onderwijs bieden.”
Rob knikt bevestigend. “Waar wij voorheen leerlingen met lichte leer- en gedragsproblemen hadden, is de doelgroep nu breder. We hebben veel multiproblematiek: leerlingen die moeilijk leren, een leerachterstand hebben, opvallen qua gedrag of waar de opvoedsituatie om ondersteuning vraagt. We hebben leerlingen die bij ons starten in de kleutergroep en leerlingen die later instromen. Als je ziet dat een kleuter een extra ondersteuningsbehoefte heeft, kan een start in speciaal basisonderwijs een goede keuze zijn. Daarom is het belangrijk dat we jonge kinderen goed in beeld hebben. Als een leerling hier in de kleuterperiode komt en het aanvankelijk leesproces heeft doorlopen, is de kans voor terugplaatsing het meest kansrijk. Een leerling heeft dan nog een mooie periode tot groep 8 op een reguliere basisschool.”
Dennis schetst de andere groep leerlingen. “Leerlingen die later bij de Wingerd instromen, komen vaak uit een crisissituatie. We halen hen uit die huidige setting. We bieden een tijdelijke plaatsing op de Wingerd. Én we blijven de reguliere basisschool betrekken. We streven er namelijk altijd naar dat de leerling op termijn kan terugkeren. Om die terugkeer kansrijk te maken, moet er vaak iets veranderen in de setting op de reguliere basisschool. Ook daar spelen wij als samenwerkingsverband een rol in. We zorgen er bijvoorbeeld voor dat de Wingerd kennis en expertise deelt met de reguliere basisschool, zodat zij beter in de ondersteuningsbehoefte van de leerling kunnen voorzien.”
Ambities voor de toekomst
Rob vertelt dat dit aansluit bij het doel dat hij voor ogen heeft. “Ik ben blij met hoe het nu gaat en trots op ons team. Iedereen vindt de uitdaging heel tof, is enthousiast en betrokken. We kijken met een open blik naar elke leerling van onze school. Elke dag opnieuw. We zetten ons in om het voor elke leerling te laten slagen. Als dat lukt, halen we daar als team veel voldoening uit. Toch hoop ik dat de rol van onze school steeds kleiner kan worden en dat reguliere basisscholen onze rol meer en meer overnemen. Om dat te realiseren, delen we onze kennis en expertise met hen. Dat doen we met hulp van de schoolcontactpersonen van Stromenland. Zij zorgen vanuit hun rol voor de verbinding tussen regulier en speciaal basisonderwijs.”
Dennis beaamt dit. “We hebben de route naar inclusief onderwijs ingezet. De volgende stap is dat we reguliere basisscholen (nog) meer kennis en expertise van het speciaal (basis)onderwijs geven. Dat er meer mogelijkheden ontstaan voor leerlingen met ondersteuningsbehoefte. En dat leerlingen zoveel mogelijk naar een reguliere basisschool gaan.”